Adres

Willemsplein 10 6811 KB Arnhem Nederland

Monumentstatus
Rijksmonument
Transformatiejaar
2008
Oude functie
Bioscooptheater
Nieuwe functie
Concertzaal
Muziektheater

Het Luxortheater is een rijksmonumentale, historische Nederlandse bioscoop in Arnhem. Het gebouw werd gerestaureerd en verbouwd en is in 2008 in gebruik genomen als poppodium/concertzaal. Een nieuwe functie die het pand gezien zijn cultuurhistorie geheel eigen is.

Opgave

In mei 1915 opende het Luxortheater in Arnhem. Een vooruitstrevende bioscoop in 1915: de eerste met dimbaar elektrisch licht en een ingenieus luchtverversingssysteem. De functie als filmtheater behield het pand in art nouveau-stijl tot 1984. Na een verbouwing vestigde zich in Luxor een cultureel jongerencentrum. In de jaren ’80 en ’90 traden er zowel nationale als internationale popgroepen op. De nachtvergunning moest ingetrokken worden na incidenten met drugs en geweld. Dit had als gevolg dat de ondernemer er niet meer in slaagde om de exploitatie van de concert- en dansgelegenheid rond te krijgen. Het Luxortheater is leeg komen te staan in oktober 1999. In 2002 is het pand aangekocht door de gemeente Arnhem met de bedoeling er weer een poppodium te laten vestigen.

Aanpak

In 2005 ligt er een ambitieus verbouwingsplan klaar en de Arnhemse raadscommissie stemde vóór de kredietaanvraag. In februari 2006 was de toestemming pas rond en werd het startsein gegeven voor de restauratie en verbouwing. De werkzaamheden aan de buitenkant kwamen een half jaar stil te liggen door het faillissement van de hoofdaannemer. Aan de binnenkant werd het gebouw gestript van alle niet-oorspronkelijke elementen en vanaf 2007 werden de steigers aan de buitenkant weer bemand.

Ontwerp

De renovatie en restauratie concentreerden zich op het herstel van de schade aan het gebouw of onderdelen ervan: herstel van het gebogen cassettenplafond in de grote zaal, herstel van de foyer na opdeling in kantoren, herstel van verdwenen schilderingen achter stucwerk en herstel van de gevel die was ingepakt in leistenen bekleding. Aan de hand van oude foto’s en met restanten van betimmeringen en schilderingen konden de reconstructieplannen worden uitgevoerd.

Hoofdvorm & interieur

Het pand bestaat uit een representatieve voorbouw aan het Willemsplein waar de entree en de Luxorbar zich bevinden, een middengedeelte met de grote zaal en een achterbouw. De bestaande achterbouw werd gesloopt en vervangen door nieuwbouw met twee lagen onder het maaiveld. Ook het bestaande middengedeelte werd onderkelderd.
Het podium is voor het nieuwe gebruik vergroot. De grote zaal heeft een gebogen cassettenplafond. Het plafond van de voormalige bioscoopzaal is gerestaureerd en voorzien van LED-verlichting. De granitovloeren, natuurstenen trappen en hekken van smeedwerk zijn hersteld. De fraaie wandschilderingen in de kleine zaal die verborgen zaten achter kalklagen zijn hersteld. De pauwenschildering is aan de hand van zwart-wit foto’s nageschilderd. Het essenhout van de banken uit het café komt terug als plafondbetimmering in het herbestemde Luxor.
Nieuwe toegevoegde elementen zijn onder andere een balkon in de grote zaal, een kelder onder de grote zaal en nieuwbouw aan de achterzijde. Op het nieuwbouwgedeelte is het mogelijk om in de toekomst woningen te realiseren.

Programma

Luxor beschikt over een grote zaal met balkon (max. 800 personen, staand publiek), een kleine zaal (max. 150 personen staand publiek) en een café (75 personen). Voor de nieuwe functie is het gebouw verder voorzien van sanitaire ruimten, een garderobe, keuken, berging, een personenlift en een goederenlift.

Isoleren/ energieverbruik

Om geluidshinder te voorkomen moest Luxor voldoen aan strenge akoestische eisen. Vroegtijdig in de renovatie is besloten om de bestaande zaal constructief te omhullen met een isolerende schil. Dit 'doos in doos'-principe zorgt voor een hoge graad van geluidisolatie van de bestaande zaal. In de zaal zelf zijn op beperkte schaal akoestische inrichtingselementen gebruikt. Behoud en herstel van de monumentale waarde stond voorop.

Constructie

In de grote zaal is een nieuw balkon gerealiseerd dat met grote overstek de zaal in steekt. Het balkon kraagt 3,8 meter uit. Een speciale constructie zorgt ervoor dat er 150 mensen op kunnen dansen en springen. Om te voorkomen dat het balkon gaat resoneren door de dansende mensen heeft de constructeur een hoge eigen frequentie van de constructie gerealiseerd. Het balkon is uitgevoerd met hoge stalen liggers voor de stijfheid en een staalplaatbetonvloer voor de massa. De bestaande metselwerkkolommen zijn versterkt met stalen platen. Door de koppeling van de platen met ankers door de kolom is een soort stalen H-kolom ontstaan die samenwerkt met het metselwerk.

Succesfactoren

Nog voor de officiële opening sleepte het project het IJzeren Podiumdier binnen in de categorie beste marketingcampagne, een prijs van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals. Dit had Luxor te danken aan het project ‘Digitaal tussen de Steigers’. Bands speelden tussen de puinhopen van de verbouwing, deze optredens werden gefilmd en waren via internet te zien.

De nieuwe functie past goed bij de uitgangspunten van het oorspronkelijke ontwerp. Door het afstemmen van de strengere eisen van deze tijd aan geluid, klimaatbeheersing en brandbeveiliging heeft het bij dit project geleid tot slimme integrale oplossingen die de waarde van het monument niet aantasten.

Meer informatie

Bouwjaar
1916
Architect (origineel)
Willem Diehl
Architect (transformatie)
Architectenbureau Fritz
Eigenaar
Gemeente Arnhem
Betrokken partijen
ABT (constructeur)
DGMR (bouwfysica)
Deerns (installaties)
Bert Jonker (restauratie schilderingen)
Bouwbedrijf Van Hoogevest
Van der Vegt (staalconstructie)
Van Noordenne Glasprojecten
Organisatie
NPH
Gebruiksoppervlakte
1893m²
Gebruiker(s)
Luxor Live
Monumentnummer
516849
Google map of Luxortheater, Arnhem