Adres

Augustijnendreef 15 5611 CS Eindhoven Nederland

Monumentstatus
Rijksmonument
Transformatiejaar
2011
Oude functie
Klooster
School
Nieuwe functie
Multifunctioneel gebruik

Elk monument vertelt een eigen verhaal en geeft daarmee een gezicht aan een buurt, plaats of regio. Omdat deze prachtige herbestemming in 2011 getransformeerd is, kunnen de gegevens inmiddels verouderd zijn. Evenzogoed blijft dit verhaal een inspiratiebron voor uw herbestemmingsplannen van religieus erfgoed.

De bouw van Mariënhage startte al in 1422 op de restanten van een oud kasteel. De panden hebben vele bestemmingen gehad waarvan de huidige tijdelijk of teruglopend van aard zijn. De paters en de gemeente Eindhoven zijn daarom op zoek naar herontwikkeling die aansluit op het thema 'hart en ziel'. De nieuwe invulling zal herinneren aan het verleden maar ook ruimte bieden voor ontmoeting, horeca, kunst en cultuur.

Opgave

Het klooster Mariënhage staat op het terrein van het Die Haghe. De naam ‘Die Haghe’ was een veelvoorkomende naam voor kastelen van omstreeks 1100 en heeft de betekenis van ‘omheinen’. Op slechts 200 meter afstand van het kasteel liet de toenmalige bewoner Jan van Schoonvorst een nieuw kasteel optrekken. In het oude kasteel werd in de eerste helft van de vijftiende eeuw een klooster gesticht. Destijds kreeg het de naam ‘Ons Lieve Vrouwe op die Haghe’. Die Haghe is nog steeds zichtbaar als een verhoging op het binnenterrein van het klooster.

De locatie heeft tussen 1420 en 1890 vele bestemmingen gehad, van militaire doeleinden tot huisvesting van de rentmeesters van de prins van Oranje, woonhuis en industriële activiteiten. De Augustijnen vestigden zich in het klooster door Bernardus van Eert. Van Eert kreeg in 1880 van priorgeneraal Belluomini de opdracht om kloosters te stichten voor de Nederlandse Augustijner Missie. Toen hij geïnformeerd werd over een voormalig kloostercomplex in Eindhoven dat te koop stond, is het klooster aangekocht voor 40.000 gulden. De Augustijnen wonen en werken in het klooster sinds 1891.

In 1898 bouwden zij een nieuwe, openbare kerk (de Paterskerk) en richtten een school op. De leerlingen kwamen uit het hele land en werden ondergebracht in kosthuizen, waardoor het plan ontstond om een internaat te bouwen. Het internaat gaf een impuls aan het leerlingenaantal en het Augustinianum bleef daarna groeien. De studentenkapel is voltooid in 1925. Rond 1960 was het aantal leerlingen gestegen naar circa 450. Verdere vergroting van de school was op de kloosterlocatie onmogelijk geworden door uitbreidingsplannen van de gemeente Eindhoven. De gemeente verplichtte de paters een nieuwe school met kapel te laten bouwen aan de Wassenhovenstraat en droeg daarvan 80% van de bouwkosten. De paters stonden de gebouwen van het Augustinianum af aan de gemeente.

Tussen 1966 en 1968 zijn de gebouwen in gebruik geweest door de Hogere Burgersschool en later door het Lyceum. De afdeling Drama van de Fontys Hogeschool was in de periode 1993 tot 2005 in de gebouwen gevestigd.

Aanpak

Het gebruik van de panden is tijdelijk of teruglopend van aard en kan de restauratie/instandhouding van de gebouwen niet bekostigen. De eigenaren zijn daarom op zoek naar nieuwe en/of aanvullende gebruikers. In november 2011 hebben de Augustijnen en gemeente Eindhoven daarom deelgenomen aan de Biënnale Leegstand & Herbestemming door opdracht te geven aan een onderzoeksatelier. Vervolgens zijn in 2012 de kaders voor de gebiedsontwikkeling van Mariënhage vastgesteld. De basisgedachte voor de toekomst is een intensieve en publieksgerichte invulling, en tevens multifunctioneel gebruik van het cultuurhistorisch erfgoed.

Er is gekozen voor een open marktconsultatie waarna in juni 2013 zich 28 geïnteresseerden hebben gemeld voor de herontwikkeling van het gebied. In de herfst van dit jaar wordt door B&W en de paters een besluit genomen.

Gebouwen

Paterskerk
De Orde der Augustijnen verzorgt erediensten in de Paterskerk. Daarnaast wordt de kerk opengesteld voor multifunctioneel gebruik.

Klooster
Een vleugel van het klooster is in 2007 grootscheeps verbouwd. Er zijn daarbij 23 zelfstandige appartementen gerealiseerd en er is een nieuwe entree gebouwd.

In de kloosterhof zou ook in 2007 een nieuwe kapel gebouwd worden, maar tijdens de opgravingen ter voorbereiding van de nieuwbouw is een middeleeuwse kelder ontdekt. De bouw van de kapel kon vanwege de vondsten geen doorgang vinden. In 2011 is het terrein aangewezen als gemeentelijk archeologisch monument.

Augustinianum
De schoolgebouwen van het Augustinianum worden beschikbaar gesteld aan de Stichting Ruimte. De stichting verhuurt ruimte aan ontwerpers, kunstenaars en andere creatieve ondernemers.

Financiering

Er moet op jaarbasis een geschatte huur tussen de 7 ton à 1 miljoen euro opgebracht worden.

Succesfactoren

"Deelname aan de Biënnale bleek bijzonder vruchtbaar. Het leidde niet alleen tot meer inzicht in de financiën en herbestemmingsmogelijkheden, maar ook tot aanscherping, verdieping en bezieling van de hele opgave als gebiedsontwikkeling. We meldden de kerk aan, maar kwamen al snel tot de conclusie dat de sleutel tot het succes in een gebiedsontwikkeling ligt", stelde de gemeentelijk projectleider Sandra Janssen-Poelman in 'Resultaten onderzoeksatelier Paterskerk Eindhoven'.

Meer informatie

Bouwjaar
15e eeuw
Architect (origineel)
P.J. Bekkers en J.P.I. Hegener (kerk)
Eigenaar
Augustijnen (Paterskerk)
Gemeente Eindhoven (Augustinianum en studentenkapel)
Betrokken partijen
Augustijnen (Paterskerk)
Gemeente Eindhoven (Augustinianum en studentenkapel)
Organisatie
NPH
Monumentnummer
14627 (klooster), 518826 (kerk), 518791 (Augustinianum)
Extra informatie

Volledig pandadres: Augustijnendreef/Kanaalstraat

Google map of Mariënhage, Eindhoven