Wooncomplex Tricot, Winterswijk

De Tricot, een vervallen textielfabriek in Winterswijk, is verbouwd tot een modern wooncomplex. Het industriële karakter is ingezet als onvervangbare meerwaarde. Het bestaat uit de Spoelerij en het Wilhelmina-gebouw. De Spoelerij (1912) is een van de eerste constructies in Nederland met gewapend beton. Het Wilhelmina-gebouw bestaat uit baksteen en glas en is een aaneenschakeling van onderdelen uit diverse perioden en bouwstijlen.

Historische achtergrond

De N.V. Tricotfabriek G.J. Willink Winterswijk, in de volksmond 'de Tricot', was een verzameling industriële gebouwen en bouwsels die zijn oorsprong vond in 1890 met de bouw van de 'Wilhelmina'. Een product van architect Gerrit Beltman. Het succes van deze textielfabriek veroorzaakte vele kleine en grotere uitbreidingen. Een ongekend aantal afgegeven bouwvergunningen illustreert deze expansie, bekroond met de bouw van de 36 meter hoge schoorsteen.

Opgave

In de jaren '90 van de vorige eeuw, toen slechts lege gebouwen in verval een pijnlijke verwijzing vormden naar een glorierijke periode, zette het gemeentebestuur van deze Achterhoekse gemeente een historische stap. Door de beoogde vestiging van de gemeentelijke diensten, het bestaande gemeentehuis was al tijden te klein, in de voormalige industriegebouwen zou het roemrijke textielverleden van dit gebied op een eerbiedwaardige manier herinnerd worden in de toekomst. Een Europese aanbesteding bleek het middel bij uitstek om het juiste team van adviseurs voor deze opgave te vinden.

Aanpak en proces

Na een zorgvuldige 'bewaar- en sloopanalyse' van het oud-industriële complex resteerden twee ruimtelijk, fysiek en historisch karakteristieke gebouwen voor hergebruik ten behoeve van de nieuw te huisvesten functies:

• Het geornamenteerde bakstenen gebouw Wilhelmina uit 1890, gecombineerd met de nieuw-zakelijke uitbreiding van 1934 door architect Heinink.
• De Spoelerij. Deze vroege betonconstructie uit 1912 had een hybride karakter. Een nieuwe moderne betonconstructie met puien van staal en glas in de trant van de 'Van Nelle Fabriek' te Rotterdam van architecten Brinkman en Van der Vlugt werd gecombineerd met het decoratieve beeld van een Venetiaanse villa. Deze Venetiaanse kwaliteiten zijn treffend omschreven door dr. ir. E. Hoogenberk.
• De schoorsteen, zou behouden blijven als symbool.

Het programma van het nieuwe gemeentehuis werd op een verrassend simpele wijze ondergebracht in en rond deze Spoelerij. Een nieuwe toekomst als publiek gebouw met de geformuleerde culturele uitgangspunten lag in het verschiet. De lokale politiek hield de plannen echter tegen.

Een proces van totale sloop werd voorbereid en zou onherroepelijk worden als niet een bliksemactie van de directeur van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Fons Asselberg, staatssecretaris Van der Ploeg er toe bracht het gehele complex alsnog de status van Rijksmonument te verlenen. Een hernieuwde toekomst was nu onvermijdelijk. De woningbouwvereniging 'de Woonplaats', die al eerder betrokken was bij de Wilhelmina-gebouwen, trok zich het lot van de restanten van de Tricot aan en ontwikkelde plannen om het hele complex van de Spoelerij en de Wilhelmina te transformeren tot een woon- en expositiecomplex.

Ontwerp

De Spoelerij werd gerenoveerd en constructief en bouwfysisch aangepast aan de huidige eisen. Het Wilhelmina-gebouw kreeg naast de uitbreiding van 1934 een voltooiing door aanheling en uitbreiding voor de nieuwe woonfunctie. Ornamentiek en plastiek van het basisgebouw uit 1890 en het karakter van de baksteenconstructie uit 1934 kreeg in deze laatste uitbreiding een vertaling in de tactiliteit, plastiek en detaillering van de gevel van deze nieuwbouw. In het centrum van Winterswijk staan nu twee stralende, gerenoveerde monumentale gebouwen als enige overblijfsels van het vroeger zo belangrijke Tricot-complex. Een verwijzing naar een rijk textielverleden van deze gemeenschap.

Meer informatie

• Projectbeschrijving op de website van de Architekten Cie.
• Contact: arch@cie.nl